Օրերս ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար, «Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Սեյրան Օհանյանն ԱԺ-ում ՀՀ գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանին և ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Արթուր Պողոսյանին փորձում էր հասկացնել, որ 2020թ. 44-օրյա պատերազմի պարտության, դրա առանձին դրվագների գնահատման համատեքստում նրանք էլ իրենց պատասխանատվության չափն ունեն, որ չպետք է սլաքն ուղղել միայն բանակին կամ հրամանատարությանը:
Ադրբեջանը շարունակում է սահմանագոտում կրակոցները և դրանում մեղադրելը հայկական կողմին: Ադրբեջանը շարունակում է նաև ՀՀ զինված ուժերի զինումը դիտարկել որպես սպառնալիք՝ չհրաժարվելով սահմանափակում կիրառելու իր պահանջներից, բայց դրան զուգահեռ՝ ադրբեջանական կողմն ընդլայնում է իր ռազմական և ռազմավարական համագործակցության աշխարհագրությունը, այդ թվում՝ Չինաստանի համար աստիճանաբար ռազմավարական նշանակություն ունեցող գործընկեր դառնալով Հարավային Կովկասում:
2021 թվականի Գլխավոր շտաբի գործողությունները, ինչն արտահայտվել է հանրայնացված հայտարարությամբ, պետք է առաջին հերթին պարզաբանեն այն մարդիկ, որոնք նախաձեռնել էին դա, և նրանք, որոնք դրա տակ ստորագրել էին: Այդ զինվորականների մի մասն այսօր հրապարակային և ոչ հրապարակային հրաժարվում է իր ստորագրությունից և փորձում է կատարվածը ներկայացնել որպես չիմացության արդյունք՝ դրանով իսկ ապահովելով իր պաշտոնական առաջխաղացումը, կամ՝ միգուցե կանխելով իշխանության կողմից իրենց նկատմամբ քրեական հետապնդումները:
Հետաքրքիր է՝ ե՞րբ են եկել այդ եզրահանգման, ինչի՞ց ելնելով, գուցե հենց սկզբից իրականում Տոնոյանին չե՞ն համարել իրենց քաղաքական թիմից, ինչպես մի առիթով նախկին նախարարը խոստովանել էր 168.am-ին տված հարցազրույցում։ Սա իրականում զավեշտալի եզրահանգում է, քանի որ նույնիսկ այն զինվորականները, որոնց գուցե Փաշինյանի իշխանությունը յուրային է համարում, կայացել են նախկինների օրոք՝ անկախ նրանից, թե ինչ դիրք են ունեցել և ունեն այսօր:
Ազգային ժողովում 2024թ. կառավարության ծրագրի կատարողականի քննարկման ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը չի շրջանցել խաղաղության օրակարգը, և հերթական անգամ պնդել է, որ բանակը չի կարող դիտարկվել անվտանգության ապահովման առաջնային գործոն՝ ասելով՝ եթե այդպես են մտածում՝ ուրեմն չգիտեն, թե ինչ ասել է անվտանգություն, քանի որ այն բոլորովին այլ բան է, որը ներառում է նաև բանակը, բայց որը միայն բանակը չէ: Ըստ նրա՝ եթե անվտանգություն ասելիս հասկանում են միայն բանակ, նշանակում է՝ անվտանգություն չունենք:
Ապրիլի 5-ին 168.am-ն անդրադարձել էր նույն օրն Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովի հրավիրած ծառայողական խորհրդակցությանը, որի ժամանակ լայնորեն քննարկվել էր հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող օպերատիվ իրավիճակը, այդ թվում՝ վերջին օրերին «հայկական կողմից հրադադարի խախտման» և ադրբեջանական դիրքերի վրայով «հետախուզական թռիչքների» վերաբերյալ ադրբեջանական պնդումները, որի վերաբերյալ ոչ մի փաստ չի ներկայացվել հայկական կողմին:
2024 թվականի նոյեմբերին 168.am-ը գրել էր, որ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Մատաղիսի հրամանատար Սևակ Աբրահամյանի խափանման միջոց կալանքը փոխարինվել է տնային կալանքով։
Մարտի 13-ին Բաքվում կայացած «դատավարության» ժամանակ, ինչպես կարելի էր նկատել ադրբեջանական քարոզչամեքենայի փոխանցած տեղեկությունից, Արցախի նախկին նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ՊԲ-ՀՀ ԶՈՒ գործակցության կամ ներքին հարաբերություններին վերաբերող հարցերի ժամանակ մատնանշել էր ՊԲ նախկին հրամանատար Լևոն Մնացականյանին՝ ասելով, թե հրամանների կատարման կարգի մասին ավելի լավ կարող է նա խոսել:
«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը պրոդյուսեր, ռեժիսոր, հանրային գործիչ, գործարար, Գյումրիի քաղաքապետի թեկնածու Ռուբեն Մխիթարյանն է (քվեաթերթիկներից 9-րդը):
Մարտի 14-ին, ինչպես տեղեկացրել էինք, Բաքվում շարունակվել է Արցախի ռազմաքաղաքական նախկին ղեկավարության «դատավարությունը», որի ժամանակ հարցերին պատասխանել են Արցախի նախկին նախագահներ Բակո Սահակյանը, Արայիկ Հարությունյանը:
Հոկտեմբերի 7-ին, երբ հրապարակվել է Փաշինյանի հարցազրույցը, հակահարվածի օպերացիան, ըստ ՔԿ-ի ձախողվել է, որը կրկնվել է հոկտեմբերի 8-ին և դարձյալ ձախողվել է: Եթե Փաշինյանն իր հարցազրույցը տվել է հոկտեմբերի 7-ի նախօրեին, կամ հոկտեմբերի 7-ի առավոտյան, երբ օպերացիայի ելքը դեռ հայտնի չէր, ուրեմն, ինչպես նշեցինք, ընթացքի մեջ գտնվող օպերացիա է հրապարակվել, որից կարող էր օգտվել հակառակորդը, գուցեև օգտվել է, այս հարցը ևս պիտի քննարկվի:
44-օրյա պատերազմին առնչվող քննիչ հանձնաժողովի զեկույցը ներկայացնելու նախապես հայտարարված ժամկետները խախտելուց հետո ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը որոշել է այլևս կոնկրետ ժամկետ չնշել և սահմանափակվել՝ ասելով, թե զեկույցը 2025 թվականին անպայման հասանելի է լինելու Ազգային ժողովի լիագումար նիստերի ընթացքում։
Մարտի 6-ին Բաքվի դատարանում Արցախի ՊԲ հրամանատարի նախկին տեղակալ, գեներալ-մայոր Դավիթ Մանուկյանն է արդեն ցուցմունք տվել։
Վերջերս հայաստանյան ընթերցողին է ներկայացվել «44 պարտություն. 2020-ի Արցախյան պատերազմը՝ իրողություններ և հետևություններ» վերնագրով գիրքը, որը հեղինակել են Կարեն Հարությունյանը, Վիգէն Չըթըրեանը, Աշոտ Ոսկանյանը և Մկրտիչ Կարապետյանը:
2021 թվականի փետրվարի 25-ին ՀՀ զինված ուժերի գլխավոր շտաբը՝ գեներալ-գնդապետ Օնիկ Գասպարյանի ղեկավարությամբ, պահանջել էր Նիկոլ Փաշինյանի և նրա կառավարության հրաժարականը:
2020թ. 44-օրյա պատերազմին առնչվող զեկույցը հիմա էլ Քննիչ հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը պատրաստվում է ներկայացնել գարնանը, և դեռ հարց է՝ թույլատրելի սահմանում այն հանրության դատին կհանձնվի՞, թե՞ ոչ:
ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը երեկ Ազգային ժողովում լրագրողների հետ ճեպազրույցի ժամանակ արցախցի լրագրողի հետ բանավեճի ժամանակ ասել է՝ «պետք է մնային և կռվեին»։
«2020թ. սեպտեմբերի 30-ին կայացած Անվտանգության խորհրդի արտահերթ նիստի մասին հաղորդագրությունը և նշված նիստի գաղտնազերծված արձանագրությունը հասանելի են Անվտանգության խորհրդի կայքում»:
Stratfor վերլուծական կենտրոնի կանխատեսմամբ, հայ-ադրբեջանական սահմանին լարվածությունը կարող է աճել տարվա երկրորդ կեսին, եթե սահմանազատման գործընթացը դադարեցվի:
Մեղրիի հետ կապված ինչ առաջարկ է արվել պատերազմի օրերին, ինչպես է այն «չեզոքացվել», և որքանով է այսօր Փաշինյանի կողմից ընդունվողը տարբերվում դրանից
ՀՀ ԱԺ անվտանգության և պաշտպանության մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը 44-օրյա պատերազմին առնչվող զեկույցը հիմա էլ որոշել է գարնանը ներկայացնել: Այս մասին նա հայտնել է Պետրոս Ղազարյանի հետ հարցազրույցի ժամանակ:
2025թ. հունվարի 16-ին Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության սահմանին տեղի է ունեցել Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովի և Ադրբեջանի Հանրապետության և Հայաստանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման պետական հանձնաժողովի տասնմեկերորդ հանդիպումը՝ Հայաստանի Հանրապետության փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանի և Ադրբեջանի Հանրապետության փոխվարչապետ Շահին Մուստաֆաևի նախագահությամբ:
2024 թ.տարեվերջին, երբ 168.am-ն ամփոփում էր ՀՀ պաշտպանության նախարարության գործունեությունը լրատվամիջոցների հետ աշխատանքում, անդրադարձել էր պաշտպանության նախարարի հետ փակ հանդիպումների և պահանջվող ասուլիսի տարբերությանը կամ արդյունավետությանը:
Նիկոլ Փաշինյանը Տավուշում սահմանազատման և սահմանագծման ոչ իրավական, «պիլոտային» գործընթացի օրերին Կիրանցի և Ոսկեպարի բնակիչներին պատերազմով էր վախեցնում և վստահեցնում, որ սահմանի ճշգրտման են գնում պատերազմ թույլ չտալու համար:
Հունվարի 7-ին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը տեղական հեռուստաալիքներին տված հարցազրույցում հայտարարել էր՝ այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը» պետք է լինի և կլինի, և, որ Հայաստանը չի կարող աշխարհագրական պատնեշ լինել Թուրքիայի ու Ադրբեջանի միջև։
«Մեր նախկին սպայակազմին եմ դիմում. բոլորիդ ասում եմ՝ ճշմարտությունը բարձրաձայնե՛ք, Տիրանով չի ավարտվելու ոչինչ, Փաշինյանը հասնելու է՝ կալանավորելու է նաև այլ արժանավոր գեներալի՝ Օնիկ Գասպարյանին։ Այս նախընտրական տարում Փաշինյանը մոտ 15-20 հոգու «փռելու է ասֆալտին», սա ռեպրեսիաների՝ աղմկոտ ձերբակալությունների, մասկի-շոուների տարի է լինելու։ Փաշինյանն այս տարի նաև ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու ծիսական արարողություն կսկսի»։
Չմոռանանք, որ Փաշինյանը 2020 թվականի նոյեմբերի 9-10-ի եռակողմ հայտարարությունը ևս «թռած» է ստորագրել՝ կադրից դուրս: Իսկ առջևում նրան շատ ավելի լուրջ փախուստներ են սպասվում… Իսկ մինչ այդ Փաշինյանը փախնելու է իր իսկ հայտարարություններից, օրինակ, որ՝ «Հայաստանի՝ փաստացի բոլոր ժամանակների պաշտոնական դիրքորոշումն է, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը, այսինքն՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը, մեզ համար ռազմավարական դեր ունի»։
2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից հետո քննարկման առարկա դարձավ ոչ միայն Նիկոլ Փաշինյանի՝ գերագույն հրամանատար լինել-չլինելու կամ դրա օրինականության հարցը, այլև պատերազմական իրավիճակներում առհասարակ օրենքի անկատարության խնդիրը, ինչի մասին խոսել են նաև 2020 թվականի պատերազմի ժամանակ պաշտոնավարած ռազմական ղեկավարությունից:
«Ինքն իրեն խայտառակ գնահատական տվեց՝ համարելով «քյասիբի ռադիոյի» նման խոսող: Սա ամբողջությամբ արտահայտում է պետական կառավարման համակարգի մերկությունը և չգոյությունը: Այդ ջղաձգումների պատճառ կարող են լինել բյուջեի նախագծի քննարկման ժամանակ ընդդիմության փաստարկված այն բոլոր ձևակերպումները և հիմնավորումները, որոնք ներկայացնում էինք, որ իրականում պետական համակարգ գոյություն չունի, իրականում ամբողջ այդ գործունեությունը տապալված է»,- եզրափակեց Մանուկյանը:
168.am-ը մեկ անգամ չէ, որ անդրադարձել է 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող ԱԺ քննիչ հանձնաժողովի աշխատանքներին, գործունեությանը՝ ԱԺ կանոնակարգ-օրենքի պահանջների տրամաբանության մեջ:
